Karar İçeriği

<html><head><meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8"></head> <body leftmargin="25" topmargin="20" font face="Verdana" size="2">Danıştay 10. Daire Başkanlığı 2020/3208 E. , 2024/2359 K.</ul> "İçtihat Metni" T.C. D A N I Ş T A Y ONUNCU DAİRE Esas No : 2020/3208 Karar No : 2024/2359 TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Başkanlığı VEKİLİ : Av. ... KARŞI TARAF (DAVALI) : ... VEKİLİ : Av. ... İSTEMİN_KONUSU: ... Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir. YARGILAMA SÜRECİ : Dava konusu istem: Davacı tarafından, ... tarih ve ... sayılı Durum Tespit Raporunda adı geçen şahısların, sigortalı işe giriş ve işten ayrılış bildirgeleri ile ilgili dönemlere ait aylık prim ve hizmet belgelerinin süresinde verilmemesi nedeni ile 5510 sayılı Kanun'un 102. maddesi uyarınca 252.466,00 TL idari para cezası uygulanmasına ilişkin ... tarih ve E... sayılı işlem ile bu işleme yapılan itirazın reddine dair ... tarih ve ... sayılı komisyon kararının iptali istenilmektedir. İlk Derece Mahkemesi kararının özeti:.... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla; davacıya ait araçta çalıştığı belirtilen şahıslara yönelik Sosyal Güvenlik Kurumu Denetmenleri tarafından yapılan denetimde; çalışanların hangi tarihler arasında çalıştıklarının ve ne kadar ücretle istihdam edildiklerinin belirtilmediği, trafik para cezaları dışında başka bir tespit olmadığı, söz konusu şahısların belirlenen tarihlerde işe giriş ve işten ayrılış yaptıkları ve ücret karşılığında çalışıldığı hususunun somut bir şekilde ortaya konulmadığı, tutanakta adı geçen şahıslara kesilen trafik cezaları üzerinden şahısların işe giriş ve işten ayrılış tarihinin belirlendiği, adı geçenlerin davacıya ait işyerinde hizmet akdine bağlı olarak sürekli çalıştıklarına yönelik somut ve yeterli bir tespitin bulunmadığı ve tespit edilen tarihlerde çalıştıklarının kesin ve şüpheye yer bırakmayacak deliller ile ortaya konulmadığı görülmekle davalı idare işleminde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir. Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu .... İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir. TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI: Davalı idare tarafından; Bölge İdare Mahkemesi kararının kararın haksız, Kurum işleminin ise usul ve Kanuna uygun olduğu ileri sürülmektedir. KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI: Davacı tarafından savunma verilmemiştir DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ:... DÜŞÜNCESİ :Temyiz isteminin kısmen kabulüyle Bölge İdare Mahkemesi kararının işe giriş ve aylık prim ve hizmet belgelerinin süresinde verilmemesi yönünden bozulması gerektiği düşünülmektedir. TÜRK MİLLETİ ADINA Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü: İNCELEME VE GEREKÇE : MADDİ OLAY : Davacıya ait araçla Menemen-İzmir hattında yolcu taşımacılığı yapıldığı, şikayet üzerine Sosyal Güvenlik Kurumu Denetmenleri tarafından yapılan denetimde, İl Emniyet Müdürlüğünden davacı adına kayıtlı ticari araçların listesi ve bunlara tahakkuk ettirilen trafik cezalarının detaylı dokümanlarının istenilmesi sonucu 29/11/2017 tarih ve 14.484.648 sayılı cevap yazısı ile davacı adına kayıtlı ticari araç listesinin ve 06/12/2017 tarih ve 14.788.834 sayılı cevap yazısıyla da trafik cezası dökümlerinin İzmir Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne iletildiği, yazılarda tespit edilen kişilerin sigortasız çalıştığı kabul edilerek düzenlenen ... tarih ve ... sayılı Durum Tespit Raporunun Sosyal Güvenlik Kurumu İzmir İl Müdürlüğüne gönderilmesi üzerine ... tarih ve E... sayılı işlem ile tespit edilen söz konusu şahıslara ait işe giriş bildirgesinin, ilgili dönemlere aylık prim ve hizmet belgelerinin ve sigortalıların işten ayrılış bildirgesinin süresi içerisinde verilmemesi nedeniyle 5510 sayılı Kanun'un 102. maddesi uyarınca toplam 252.466,00 TL tutarında idari para cezası uygulandığı, davacı tarafından 09/10/2018 tarihinde yapılan itirazın 10/10/2018 tarih ve 2018/90 sayılı komisyon kararı ile reddedilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmıştır. İLGİLİ MEVZUAT: 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun "Sigortalı bildirimi ve tescili" başlıklı 8. maddesinde, "İşverenler, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişileri, 7 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalılık başlangıç tarihinden önce, sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlüdür." hükmüne; "Prim belgeleri ve iş yeri kayıtları" başlıklı 86. maddesinde, "Bu Kanunun 4 üncü ve 5 inci maddesine tabi sigortalılar ile sosyal güvenlik destek primine tabi sigortalılar için işverenlerce Kuruma verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgelerinin şekli, içeriği, ekleri, ilgili olduğu dönemi, verilme süresi ve diğer hususlar Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle belirlenir... Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca, fiilen yapılan denetimler sonucunda veya işyeri kayıtlarından yapılan tespitlerden ya da kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde veya kamu kurum ve kuruluşları ile bankalar tarafından düzenlenen belge veya alınan bilgilerden çalıştığı anlaşılan sigortalılara ait olup, bu Kanun uyarınca Kuruma verilmesi gereken belgelerin yapılan tebligata rağmen bir ay içinde verilmemesi veya noksan verilmesi halinde, bu belgeler Kurumca re’sen düzenlenir ve muhteviyatı sigorta primleri Kurumca tespit edilerek işverene tebliğ edilir. İşveren, bu maddeye göre tebliğ edilen prim borcuna karşı tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde, ilgili Kurum ünitesine itiraz edebilir. İtiraz, takibi durdurur. İtirazın reddi halinde, işveren kararın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde yetkili iş mahkemesine başvurabilir. Yetkili mahkemeye başvurulması, prim borcunun takip ve tahsilini durdurmaz... Bu maddede belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde, 102 nci maddeye göre işlem yapılır." hükmüne; "Kurumca verilecek idari para cezaları" başlıklı 102. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinin 2 numaralı alt bendinde, "8 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen bildirgenin verilmediğinin, mahkeme kararından veya Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden ya da diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarının kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden veya bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden anlaşılması halinde bildirgeyi vermekle yükümlü olanlar hakkında her bir sigortalı için asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır." hükmüne; 3 numaralı alt bendinde, "İşyeri esas alınmak suretiyle bildirgenin verilmediğine ilişkin; mahkemenin karar tarihinden, Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarının tespit tarihinden, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının denetim elemanlarının rapor tarihinden, bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerin Kuruma intikal tarihinden itibaren bir yıl içinde bu bendin (2) numaralı alt bendinde sayılan durumlardan biriyle tekrar bildirge verilmediğinin anlaşılması halinde, bildirgeyi vermekle yükümlü olanlar hakkında bu defa her bir sigortalı için asgari ücretin beş katı tutarında idari para cezası uygulanır." hükmüne; (c) bendinde, “86 ncı maddesinin birinci fıkrası uyarınca verilmesi gereken belgeleri, Kurumca belirlenen şekilde ve usûlde vermeyenler ya da Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenler veya belirlenen süre içinde vermeyenlere her bir fiil için;.... 4) Belgenin mahkeme kararı, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden, hizmetleri veya kazançları Kuruma bildirilmediği veya eksik bildirildiği anlaşılan sigortalılarla ilgili olması halinde, belgenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır.” hükmüne; yine Kanun'un "Kurumun denetleme ve kontrol yetkisi" başlıklı 59. maddesinin 1. fıkrasında, "Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin işlemlerin denetimi, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurları eliyle yürütülür." hükmüne; 7. fıkrasında da, "Kamu idarelerinin denetim elemanları, kendi mevzuatı gereğince işyerlerinde yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler sırasında, çalıştırılanların sigortalı olup olmadığını da tespit ederek, sigortasız çalıştırılanları Kuruma bildirmek zorundadır. Bu kurumlar ayrıca kendi mevzuatları gereğince yaptıkları inceleme ve tespitler sırasında bu Kanuna göre sigortalı sayılanların prime esas kazançlarının veya sigortalı gün sayılarının eksik bildirmesi sonucunu doğuran tespitlerini de en geç bir ay içinde Kuruma bildirirler. Kurum, bu bildirimleri esas almak üzere gerekli yasal işlemi yapar. İlgililerin itiraz hakları saklıdır." hükmüne yer verilmiştir. HUKUKİ DEĞERLENDİRME: Temyize konu kararın, İdare Mahkemesi kararının dava konusu işlemin işe giriş bildirgelerinin ve 2008/10-2017/02 dönemi aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresinde verilmemesi nedeniyle uygulanan idari para cezasına ilişkin kısmının iptaline yönelik kısmına davalı idarece yapılan istinaf başvurusunun reddine dair kısmının incelenmesi: Dosyanın incelenmesinden davacıya ait bulunan araçla Menemen-İzmir hattında yolcu taşımacılığı yapıldığı, ... isimli şahıs tarafından Kurum nezdinde dilekçeyle yapılan şikayet başvurusu üzerine Sosyal Güvenlik Kurumu Denetmenleri tarafından yapılan denetimde, şikayetçi şahsın ve davacının ifadeye davet edildiği ancak ifade vermedikleri, 15/11/2017 tarih ve 13.817.770 sayılı yazı ile İl Emniyet Müdürlüğünden davacı adına kayıtlı ticari araçların listesi ve bunlara tahakkuk ettirilen trafik cezalarının detaylı dokümanlarının istenildiği, 29/11/2017 tarih ve 14.484.648 sayılı cevap yazısı ile davacı adına kayıtlı ticari araç listesinin ve 06/12/2017 tarih ve 14.788.834 sayılı cevap yazısıyla da trafik ceza dökümlerinin İzmir Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne iletildiği, yazılarda tespit edilen kişilerin sigortasız çalıştığı kabul edilerek ... tarih ve ... sayılı Durum Tespit Raporunun düzenlendiği, raporun Sosyal Güvenlik Kurumu İzmir İl Müdürlüğüne gönderilmesi üzerine ... tarih ve E.... sayılı işlem ile, tespit edilen söz konusu şahıslara ait işe giriş bildirgesinin, ilgili dönemlere aylık prim ve hizmet belgelerinin ve sigortalıların işten ayrılış bildirgesinin süresi içerisinde verilmemesi nedeniyle 5510 sayılı Kanun'un 102. maddesi uyarınca toplam 252.466,00 TL tutarında idari para cezası uygulandığı, davacı tarafından 09/10/2018 tarihinde yapılan itirazın ... tarih ve ... sayılı komisyon kararı ile reddedilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı görülmektedir. 5510 sayılı Kanun hükümlerine göre ceza verilebilmesi için cezaya esas alınan fiil ve olayların somut, kesin ve hiçbir duraksamaya yer vermeyecek şekilde davalı idarece tespiti gerekli ve zorunludur. Bu tespitler, çalışanların şikayet ve itirazlarına, işverene ait kayıt ve defterlere, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının işlemlerine istinaden yapılabilecek ve aksi sabit oluncaya kadar bu tespitlere itibar edilebilecektir. Burada öncelikle incelenmesi gereken husus, trafik ceza tutanaklarının sigortasız çalışmanın varlığının tespitinde bir delil olarak kullanılıp kullanılmayacağıdır. Yukarıda zikredilen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun "Prim belgeleri ve iş yeri kayıtları" başlıklı 86. maddesinde yer alan, "kamu kurum ve kuruluşları ile bankalar tarafından düzenlenen belge veya alınan bilgilerden çalıştığı anlaşılan sigortalılar" ibaresinde çalışmanın tespitinde diğer kamu kurum ve kuruluşlarının resmi belge niteliğindeki evraklarının da kullanılabileceğinin belirtildiği dikkate alındığında dava konusu olayda Kurum denetim görevlisi tarafından İl Emniyet Müdürlüğünden davacı adına kayıtlı ticari araçların listesi ve bunlara tahakkuk ettirilen trafik cezalarının detaylı dokümanlarının istenilmesi ve bu kurumdan gelen trafik cezaları delil kabul edilerek sigortasız çalışmanın varlığının tespit edilmesinde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır. Davacı tarafından her ne kadar söz konusu şahıslardan birinin oğlu, bazılarının ise "yedekçi" olarak tabir edilen ve saatlik sıraya giren kişiler olduğu, bu kişilerin de eş dost akrabalarının ehliyetlerini üzerlerinde taşıyıp trafik cezalarının da bu kişilere kesildiği ve dolayısıyla da bu kişilerin aslında çalışmadıkları beyan edilmişse de; öncelikle 5510 sayılı Kanun'un "Sigortalı sayılmayanlar" başlıklı 6. maddesi uyarınca oğlunun sigortalı sayılmayacağına dair hüküm bulunmadığı, yine Kanun'un "Prime esas kazançlar" başlıklı 80. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde yer alan saatlik, günlük, haftalık veya aylık olarak belirli bir ücrete dayanmış olmayıp da komisyon ücreti ve kâra katılma gibi belirsiz zaman ve tutar üzerinden ücret alan sigortalıların da prim kapsamında değerlendirilmesinin gerektiği hükmü uyarınca da davacının iddialarına itibar edilememektedir. Ayrıca dava konusu işleme dayanak denetimin başlamasına sebep olan şikayetçi şahsın davacı aleyhinde adli yargıda açmış olduğu tespit davasında ... Bölge Adliye Mahkemesi ... Hukuk Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla şahsın 01/10/2011-31/12/2016 tarihleri arasında hizmet akdine istinaden asgari ücretle kesintisiz olarak çalıştığı ortaya konulmuştur. Bu durumda, dava konusu işlemin bu kısmı yönünden davanın reddine karar verilmesi gerekirken, işlemin işe giriş bildirgeleri ile ilgili dönem aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresinde verilmemesi nedeniyle uygulanan idari para cezasına ilişkin kısmının, trafik para cezaları dışında tespit olmadığı gerekçesiyle iptali yolunda verilen kararda ve davalı idarenin bu kısma yönelik istinaf başvurusunun reddedilmesinde hukuka uyarlık bulunmadığından temyize konu kararın bu kısmının bozulması gerekmektedir. Öte yandan söz konusu idari para cezası tutanağında idarece aynı kişi için işe giriş bildirgesinin verilmemesi nedeniyle birden fazla idari para cezası uygulandığı da görülmekte olup Mahkemece yeniden yapılacak inceleme sırasında bu hususun da dikkate alınması gerektiği açıktır. Temyize konu kararın, İdare Mahkemesi kararının dava konusu işlemin işten ayrılış bildirgelerinin yasal süresinde verilmemesi nedeniyle uygulanan idari para cezasına ilişkin kısmının iptaline yönelik kısmına davalı idarece yapılan istinaf başvurusunun reddine dair kısmının incelenmesi: Bölge İdare Mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür. Temyizen incelenen kararın anılan kısmı usul ve hukuka uygun olup, davalı idare tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bu kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir. KARAR SONUCU : Açıklanan nedenlerle; 1.Davalı idarenin temyiz isteminin kısmen KABULÜNE, kısmen REDDİNE, 2.Dava konusu işlemin iptaline ilişkin .... İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının İdare Mahkemesi kararının dava konusu işlemin işten ayrılış bildirgelerinin yasal süresinde verilmemesi nedeniyle uygulanan idari para cezasına ilişkin kısmının iptaline yönelik kısmına davalı idarece yapılan istinaf başvurusunun reddine dair kısmının ONANMASINA, İdare Mahkemesi kararının dava konusu işlemin işe giriş bildirgelerinin ve 2008/10-2017/02 dönemi aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresinde verilmemesi nedeniyle uygulanan idari para cezasına ilişkin kısmının iptaline yönelik kısmına davalı idarece yapılan istinaf başvurusunun reddine dair kısmının BOZULMASINA, 3. Bozulan kısım hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ... Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 03/06/2024 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi. </body></html>